اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه می‌کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن حل می‌نماید.

اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی محسوب می‌شود که در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد.

منظور از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود. لازم به ذکر است گواهینامه اختراع سندی است که اداره مالکیت صنعتی برای حمایت از اختراع صادر می‌کند و دارنده آن می‌تواند از حقوق انحصاری بهره مند شود.

مواردی که از حیطه ثبت اختراع خارج است را به اختصار:

کشفیات و نظریه‌ها، روش‌های تجاری یا درمانی بیماری، آنچه که قبلاً پیش بینی شده باشد و آنچه که خلاف موازین شرعی و عمومی و اخلاقی باشد.

مرکز مشاوره «کارا» افتخار دارد که با محوریت امور ثبتی از جمله ثبت شرکت، خدمات ارزنده‌ای نیز به جامعه مبتکرین و مخترعین ارائه نموده و نقش خود را در راستای پیشرفت و توسعه میهن عزیزمان ایفا کند. و در سالهای خدمت بالغ بر 6000 ثبت اختراع را در پرونده سبقه و ثبتی خود داشته باشد.

اختراع، حاصل و ثمره تلاش فکری و تراوش ذهنی مخترع است که در قالب یک محصول صنعتی یا فرایند صنعتی متبلور می‌شود و اختراع در اینجا معادل واژه (INVENTION) است. اما از اختراع در قوانین مختلف کشورها زمانی حمایت می‌شود که این اختراعات طبق تشریفات جاریه آن کشور در موعد و زمان مقرر به ثبت رسیده باشد و شرط استفاده از این حق، ثبت آن در نزد مرجع ذیصلاح (اداره ثبت اختراعات) می‌باشد و در اینجا حق اختراع معادل واژه (PATENT) می‌باشد.

پس از ثبت و اعطاء حق اختراع به مالک و مخترع، بر طبق قانون به دو شکل از اختراع حمایت می‌شود:

1- حمایت ایجابی، یعنی اینکه به دارنده حق می‌دهد که از خلاقیت و تلاش ذهنی خود بهره برد.

2- حمایت سلبی، سایرین را مکلف می‌کند که به این حقوق حاصل از آفرینشهای فکری احترام گذاشته و مانع از هر گونه حق نقص حق بدون اجازه مالک این حقوق بشود

فلذا مخترع حق انحصاری نسبت به ساخت، صادرات واردات، عرضه برای فروش، فروش و استفاده از فرآورده و کالاهایی که مستقیماً از طریق فرایند بدست می‌آیند را دارد.

علاوه بر این در دنیای رقابت و کسب و کار ثبت اختراعات دارای مزایای زیر می‌باشد:.

1- موقعیت قدرتمند در بازار و امتیازهای رقابتی.

2- سود بیشتر یا بازگشت بیشتر سرمایه از طریق نظام انحصار.

3- درآمد مضاعف از محل تفویض اجازه بهره برداری و انتقال اختراع.

4- دسترسی به فناوری از طریق لیسانس دو جانبه.

5- دسترسی به بازارهای جدید.

6- خطر کمتر نقص حق.

7- توانایی بیشتر برای دریافت وام و یا جمع آوری منابع مالی با نرخ معقول بهره.

8- ابزاری قدرتمند برای اقدام قانونی علیه تقلید کنندگان و سوء استفاده کنندگان.

9- وجهه مثبت شرکت یا بنگاه صاحب اختراع.

10- استفاده از مزایای بنیاد ملی نخبگان.

11- استفاده از تسهیلات شرکتهای فناور و دانش بنیان.

12- استفاده از صندوق حمایت از پژوهشگران کشور.

روش اعلامی: ثبت اختراع بنحو روش اعلامی بر اساس ادعای مخترع صورت می‌گیرد در این روش ادعای مخترع مقرون به صحت تلقی شده و به شرط عدم سابقه ثبت ادعای مخترع به ثبت می‌رسد ماده ۳۶ قانون ثبت علایم تجارتی و اختراعات مقرر می‌دارد که: ورقه (سند) اختراع به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد و همچنین ورقه اختراع مزبور به هیچ وجه دلالت بر این نمی‌کند که تقاضا کننده یا موکل او مخترع واقعی می‌باشد و یا شرح اختراع یا نقشه‌های آن صحیح است و اشخاص ذینفع می‌توانند نسبت به موارد مزبور در محکمه ابتدایی تهران اقامه دعوی کرده و خلاف آنرا ثابت نمایند.

منظور از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود. لازم به ذکر است گواهینامه اختراع سندی است که اداره مالکیت صنعتی برای حمایت از اختراع صادر می‌کند و دارنده آن می‌تواند از حقوق انحصاری بهره مند شود.

باعنایت به ماده فوق الذکر روش ثبت اختراع در ایران روش اعلامی می‌باشد مخترع مدارک اختراع ادعایی خود را به مرکز مشاوره «کارا» تحویل می‌نماید و وکلای مرکز مشاوره «کارا» در ارتباط با اداره مالیکت صنعتی با بررسی ادعای مخترع در سوابق ثبتی خود بشرط اینکه اختراع مذکور قبلاً بنام دیگری به ثبت نرسیده باشد اقدام به ثبت اختراع خواهد نمود و سند اختراع (ورقه) به نام مخترع را صادر خواهد کرد در این حالت اداره مالکیت صنعتی که مسئولیت صدور ورقه (سند) اختراع را بعهده دارد مسئول صحت وسقم اختراع مخترع نمی‌باشد بلکه مخترع شخصاً پاسخگو خواهد بود و اگر شخص یا اشخاصی ادعایی نسبت به اختراع ثبت شده دارند باید درمحاکم ذیصلاح قضایی مستقر در تهران با خوانده قرار دادن مخترع اقامه دعوی نمایند و نتیجه رسیدگی و صدور حکم قطعی بیانگر واقعیت امر خواهد بود.

همچنین وفق ماده ۳۷ قانون ثبت علایم تجارتی و اختراعات در صورتی که:

الف: اختراع اختراع جدید نباشد.

ب: وقتی که ورقه (سند) اختراع جهت امور نقشه‌های مالی و اختراعات مخل انتظامات عمومی و فرمولها و ترتیبات دوایی صادر شده باشد.

ج: وقتی که اختراع بطریقه علمی صرف بوده و قابلیت استفاده عملی صنعتی یا فلاحتی (کشاورزی) نداشته باشد.

د: وقتی که پنج سال از صدور ورقه (سند) اختراع گذشته و بموقع استفاده عملی گذاشته نشده باشد هر ذینفعی می‌تواند به مراجع قضایی ذیصلاح در تهران رجوع و تقاضای صدور حکم دال بر بطلان ورقه اختراع صادر شده از اداره مالکیت صنعتی بنماید با توجه به مراتب مذکور روش ثبت اختراع در ایران بنحو اعلامی بوده و هر گونه ادعایی در محاکم قضایی مطرح و مورد رسیدگی قضایی قرار خواهد گرفت.

بعضی از کشورها با بهره جستن از وسایل و امکانات و آزمایشگاه‌های مختلف در زمینه‌های متفاوت نسبت به بررسی ماهوی اختراع مخترع اقدام می‌نمایند و آزمایشات مدت مدیدی بطول می‌انجامد تا ادعای مخترع در خصوص اختراعش مورد بررسی قرار گرفته و صحت یا سقم ادعایش مشخص شود.

در این نظام سعی می‌شود که اختراع قبل از ثبت بطور محرمانه نگهداری و حق تقدمی برای ثبت جهت متقاضی منظور شود و اگر ادعای مخترع مقرون به صحت تشخیص داده شد نسبت به ثبت از تاریخ تقاضا و چنانچه ادعای مخترع صحت نداشته باشد نسبت به رد اختراع اقدام می‌گردد. در برخی از کشورها از هر دو روش استفاده می‌گردد مثلاً در سوئیس در مورد اختراعاتی که در زمینه ساعت و دارو انجام می‌گیرد روش تحقیقی ودر سایر زمینه‌ها با استفاده از روش اعلامی نسبت به ثبت اقدام می‌شود. بهره جویی از روش اعلامی و تحقیقی هر کدام مزایا و معایبی دارد که ذکر آن در حوصله این مقال نمی‌گنجد قدر مسلم قانونگذار هر کشور استفاده از یکی از دو روش فوق را متناسب با مقتضیات ومصلحتهای خاص خود بر می‌گزیند ومقررات خاص آن را برای همگان لازم الاتباع می‌شمارد.

1- اظهارنامه ثبت باید در سه نسخه، به زبان فارسی و بدون لاک گرفتگی، قلم خوردگی و پارگی تنظیم گردیده و پس از ذکر تاریخ، توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی امضاگردد. لازم به ذکر است ذیل امضاء اشخاص حقوقی متقاضی ثبت ممهور به مهرگردد.

2- توصیف اختراع؛

شرح و توصیف: مطابق ماده 10 آئین نامه اجرایی ” توصیف اختراع باید صریح و همراه با جزئیات کامل و مشمتمل بر نکات زیر باشد:

الف) عنوان اختراع به گونه‌ای که دراظهارنامه ذکر گردیده است.

ب ) زمینه فنی اختراع مربوط.

پ ) زمینه فنی اختراع مربوط.

د ) شرح وضعیت دانش پیشین و سابقه پیشرفت‌هایی که در ارتباط با اختراع ادعایی وجود دارد.

هـ) ارائه راه حل برای مشکل فنی موجود همراه با شرح دقیق.

و ) توضیح اشکال، نقشه و نمودارها.

ز ) بیان واضح و دقیق مزایای اختراع ادعایی.

ح ) ذکر صریح کاربرد.

ط ) توضیح حداقل یک روش اجرایی برای به کارگیری اختراع.

3- ادعا یا ادعاهای اختراع؛

مطابق ماده 11 ادعای اختراع باید عناصر اختراعی را که حمایت از آن درخواست شده درچهارچوب مشخصه فنی تعیین کند و دارای ویژگی‌های ذیل باشد:

الف) معقول بودن تعداد آنها.

ب ) فراتر از اطلاعات افشا شده نباشد.

ج ) بیان ویژگی‌های فنی مثبت

4- خلاصه‌ای از توصیف اختراع؛

خلاصه اختراع: مطابق مواد 13 و 14 خلاصه مشتمل بر 70 تا 200 کلمه و فقط برای بیان اطلاعات اختراع و درصورت لزوم مشتمل بر فرمول شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد.

5- نقشه یا نقشه‌ها، در صورت لزوم؛

نقشه فنی: طبق ماده 15 آئین نامه اجرایی برای ترسیم نقشه به نکات ذیل توجه فرمایید

الف) در روی کاغذ بادوام و A4.

ب ) باوضوح و شفافیت کامل.

ج ) تمام عناصر نقشه دارای مقیاس باشند.

د ) تا حدامکان به صورت عمودی باشد.

هـ) اعداد و حروف خوانا باشد.

و ) شامل نشانه باشد.

ز ) صفحات به ترتیب باشد.

ح ) هیچ توضیحی نباید روی نقشه وجود داشته باشد.

6- مدارک مثبت هویت متقاضی؛

الف) اشخاص حقیقی: کپی شناسنامه و کپی کارت ملی

ب) اشخاص حقوقی: آخرین روزنامه رسمی دلیل مدیریت کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضاء

7- مدارک مثبت هویت مخترع: ارائه کپی شناسنامه و کارت ملی مخترع

8- درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع، چنانچه مخترع نخواهد اسم وی ذکر شود؛

9- استفاده از حق تقدم: درصورتی که متقاضی یا متقاضیان ثبت بخواهند به استناد تقاضای ثبت یا ثبت خارج ازکشور از مزایای حق تقدم (حداکثر 12 ماه) استفاده نمایند می‌بایست مدارک مربوط به حق تقدم را همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم کنند.

10- مدارک نماینده قانونی: درصورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی (وکیل، دارنده یا دارندگان حق امضا برای اشخاص حقوقی و …) به عمل آید مدارک آن ضمیمه گردد.

برابر قانون، اداره مالکیت صنعتی مسئولیت ثبت اختراعات را در ایران بر عهده دارد، پس از اصلاح قانون ثبت اختراعات، علائم تجاری و طرح‌های صنعتی ایران مصوب 1386 سیستم اظهارنامه‌های ثبت اختراع نیز تغییر کرد. به این ترتیب که پیش از آن ثبت اختراع در ایران به شیوه کاملاً اعلامی و بر اساس مدعای شخص متقاضی ثبت صورت می‌گرفت لیکن پس از اصلاح قانون، این شیوه کمی تغییر کرد و هم اکنون قبل از انتشار در روزنامه رسمی، بایستی توسط یکی از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به تأیید برسد (اصطلاحاً نیاز به استعلام است) که متاسفانه این شیوه هم دچار اشکال است که پرداخت به آن در این مجال میسر نمی‌باشد.

برای ثبت یک اختراع متقاضی ثبت باید فرم‌ها و مدارک لازم را از طریق وبگاه اداره مالکیت صنعتی به نشانی www.ssaa.ir تکمیل نماید. در ادامه مراحل ثبت یک اختراع در اداره مالکیت صنعتی ایران تشریح شده است:

1- تکمیل اظهارنامه

2- بررسی مقدماتی

الف) عدم تکمیل بودن مدارک و ضمائم اظهارنامه و ضرروت اصلاح و تکمیل

ب ) تکمیل بودن

3- پس از بررسی ابتدایی اظهارنامه و ضمائم آن از نظر شکلی و ماهوی در صورتی که اظهارنامه و ضمائم آن اعم از توصیف و ادعا و خلاصه و نقشه مطابق مقررات قانون و آئین نامه اجرایی آن تنظیم نشده باشد، کارشناس مطابق مقررات مبادرت به صدور اخطاریه رفع نقص می‌نماید و اخطار رفع نقص در فضای مجازی به آدرس پست الکترونیکی متقاضی ارسال می‌شود و از تاریخ ارسال نامه الکترونیکی متقاضی ظرف 30 روز مهلت دارد تا نسبت به اصلاح یا تکمیل مدارک و ضمائم اقدام نماید در غیر این صورت اظهارنامه باطل و کان لم یکن تلقی می‌گردد.

پس از تکمیل و اصلاح اظهارنامه و ضمائم آن متقاضی باید با درخواست پاسخ به اخطار رفع نقص در قسمت خدمات الکترونیک – ثبت درخواست/ لایحه اختراع درخواست موردنظر (لایحه رفع نقص) را تکمیل و با ضمیمه کردن ضمائم آن را از طریق سامانه ارسال نماید.

3- ب) تکمیل بودن مدارک و ضمائم اظهارنامه (توصیف، ادعا، خلاصه و نقشه) در صورتیکه اظهارنامه و ضمائم آن تکمیل باشد (مطابق قانون و آئین نامه تنظیم شده باشد) و در صورت اختراع پذیری (قابلیت ثبت اختراع)، کارشناس بر پایه کلیه واژهای استنباطی از ادعا و توصیف و خلاصه، اختراع مورد نظر را در سیستم جستجو نموده و در صورتی که اختراعاتی مشابه اختراع مورد ادعا در سیستم (بانک اطلاعات داده) اداره اختراع مشاهده نماید، طی ابلاغیه وجود اختراعات مشابه به متقاضی اعلام و از متقاضی دعوت می-کند تا برای رویت پرونده‌های مشابه و سابقه اختراعات پیشین به اداره مراجعه نماید و متقاضی پس از مراجعه به اداره ثبت اختراعات و رویت سوابق اختراع در صورتی که اختراع خود را مشابه اختراعات سابق بداند اختراع وی مطابق بند ه ماده 4 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 اخطار رد اختراع صادر می‌شود. در صورتی که متقاضی دانش فنی مورد ادعا و سوابق قبلی را تحلیل نماید و بصورت مستدل جدید بودن و گام‌های ابتکاری و مزایای اختراع خود را نسبت به اختراعات پیشین بیان نماید و این مقایسه مورد قبول کارشناس قرار گیرد، کارشناس رسیدگی کننده مطابق ماده 28 آیین نامه برای احراز شرایط ماهوی ثبت اختراع (جدید بودن، گام ابتکاری و کاربرد صنعتی) پس از تکمیل درخواست تقاضانامه بررسی ماهوی ثبت اختراع، مبادرت به استعلام از مراجع ذی صلاح می‌نماید و متقاضی در پاسخ می‌تواند با مراجعه به پورتال مالکیت صنعتی (اختراع) بخش ثبت درخواست لایحه اختراع در قسمت لیست درخواست‌ها، تقاضانامه بررسی ماهوی ثبت اختراع را تکمیل و مرجع یا مراجعی که می‌توانند اختراع وی را مورد ارزیابی قرار دهند را معرفی و درج نماید و اداره اختراع در صورتی که مرجع اعلامی را صالح برای رسیدگی تشخیص دهد یک نسخه از استعلام و ضمائم اظهارنامه اختراع را به مرجع ذی صلاح برای (در صورتیکه در سامانه اختراع تعریف شده باشد و سامانه دریافت این نامه‌ها را به اداره اختراع اعلام نموده باشد) اظهارنظر و بررسی ماهوی ارسال می‌نماید و پاسخ استعلام نیز غالباً از طریق این سامانه دریافت می‌شود و در صورتیکه مرجع بررسی برای اختراع در سامانه تعریف نشده باشد یک نسخه از استعلام اختراع به آدرس نامه الکترونیکی e-mail متقاضی یا نماینده قانونی وی ارسال می‌شود و متقاضی آنرا به صورت فیزیکی و به همراه یک نسخه از ضمائم اظهارنامه به مرجع بررسی تحویل خواهد داد، و پس از وصول پاسخ نامه استعلام آن را طی ثبت درخواست / لایحه اختراع (اعلام وصول پاسخ بررسی ماهوی) از طریق سامانه الکترونیکی ثبت اختراع ارسال می‌نماید.

درخواست خودتان را جهت ارائه خدمات بالا از طریق فرم زیر ارسال بفرمایید